Nu de grote economieën één voor één hebben beloofd om binnen enkele decennia netto geen koolstof meer uit te stoten (zogeheten koolstofneutraliteit), zetten aandeelhouders de grootste producenten van fossiele brandstoffen in de wereld onder druk om ook die kant op te gaan. Dat is natuurlijk niet zo eenvoudig als koolwaterstoffen je hoofdactiviteit zijn, maar enkele grote oliemaatschappijen gaan toch de uitdaging aan om de omslag naar de productie van duurzame energie te maken. Of dat beweren ze toch. We kijken even naar de goed getimede omschakeling van 'bruine' naar 'groene' energie, en enkele mogelijke onbedoelde gevolgen daarvan.

Laten we eerst eens kijken naar de problemen waarmee de oliereuzen kampen.

• Volgens recente ramingen is de olie- en gasindustrie direct en indirect verantwoordelijk voor meer dan 40% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen.
• De klimaatopwarming en de steeds vaker voorkomende klimaatgerelateerde gebeurtenissen zoals overstromingen en verwoestende bosbranden, zouden het gevolg zijn van de stijgende hoeveelheid broeikasgassen, en dus ook koolstofdioxide, in de atmosfeer.
• Grote oliemaatschappijen ervaren steeds meer druk om niet alleen aan hun eigen CO2-uitstoot iets te doen, maar ook aan die van hun klanten, de zogeheten Scope 3-emissies, waarvoor zij steeds meer verantwoordelijk worden gehouden. 
• Een Nederlandse rechtbank heeft de Brits-Nederlandse oliereus Shell opgelegd zijn emissies sneller terug te dringen en tegen 2035 koolstofneutraal te worden in plaats van tegen 2050, zoals het bedrijf zelf had vooropgesteld.
  
  

En nu?

Hoe moet het nu verder voor de oliereuzen? Activa voor energieproductie afstoten, lijkt een makkelijke oplossing. Sinds 2018 hebben Amerikaanse en Europese energiemaatschappijen voor 28 miljard dollar aan activa van de hand gedaan. En door de druk van de aandeelhouders staat er nog eens 140 miljard dollar aan activa klaar om te worden afgestoten, vaak met de bedoeling om de opbrengst daarvan te investeren in oplossingen voor groenere energie. Zo kondigde Shell onlangs aan dat het zijn activiteiten in het Permbekken, het grootste olieveld in de VS, zou verkopen voor een bedrag van 9,5 miljard dollar. Daarnaast maakte het bedrijf een plan bekend om 50.000 openbare laadpalen te plaatsen, goed voor een derde van de markt voor laadpalen voor elektrische voertuigen in het VK. Zo ver zijn we dan toch al.

Shell

Waarde van productie- en exploratieactiva die verkocht werden ($ miljard)

*geschatte gegevens zijn inclusief afstoting van $9,5 miljard in september 2021

Maar schijn bedriegt soms. Recente deals in de sector, zoals afstotingen en nieuwe joint ventures, doen misschien niet meer dan die activa van de balans van de oliereuzen halen en hen een 'schoner en groener' imago aanmeten, omdat ze dan op papier koolstofneutraler worden. Maar misschien zijn de nieuwe eigenaars niet de beste om die activa over te nemen, omdat die waarschijnlijk alle koolwaterstof tot de laatste druppel zullen willen ontginnen, en dan nog op een niet-duurzame manier. De oliereuzen hebben dan ook het advies gekregen dat zij die activa beter zelf zouden aanhouden tot het einde van hun nuttige levensduur, omdat zij daar het verantwoordelijkst mee kunnen omgaan. Kortom, gaat het hier om niet meer dan de uiterlijke schijn? En zijn overhaaste verkopen om de emissie terug te dringen, misschien niet veel meer dan greenwashing?