Als een economische crisis toeslaat, verlagen de centrale banken normaal de rente. De bedoeling is om de liquiditeit in het financieel systeem te stimuleren en de groei te bevorderen. Dat is deze keer niet anders, alleen iets extremer. Doordat COVID-19 de wereldeconomie op de knieën gekregen heeft, is de rente nu bijna overal gezakt tot of onder nul. Tijd om een blik te werpen op deze nieuwe wereld van negatieve rentevoeten.

De Fed shockeerde de financiële markten en ondermijnde het vertrouwen van de beleggers toen ze de beleidsrente midden maart tot nul liet zakken. Dit betekent dat de rente met 1,50% verlaagd werd op amper enkele weken tijd. In het VK noteert de rente op een historisch laag niveau, net boven het nulpunt. China is nu de laatste grote economie waar de rente nog redelijk positief is, iets meer dan 4%, ondanks een opeenvolging van verlagingen als reactie op de uitbraak van COVID-19.

In de eurozone en Japan, samen goed voor een kwart van de wereldeconomie is de rente al verschillende jaren negatief. De ECB deed de rente in 2014 onder nul zakken, en de Japanse centrale bank volgde dit voorbeeld in 2016. Allebei wilden ze hiermee de kredietverlening door de banken en de inflatie stimuleren. In geen van beide gevallen was dit echt een succes te noemen. In plaats daarvan verstoorde de negatieve rente de prijzen op de financiële markten. Ook de winstgevendheid van de banken werd aangetast. Dit pakte ook nadelig uit voor pensioenfondsen, die positieve inkomsten uit hun beleggingen nodig hebben om de polishouders te kunnen uitbetalen.

Dat brengt ons bij de markt voor overheidsobligaties, waar pensioenfondsen traditioneel op zoek gaan naar veilige, voorspelbare rendementen. Naarmate er de voorbije jaren steeds wanhopiger gezocht werd naar rendement, zijn de obligatiekoersen gestegen en is de rente automatisch gedaald, soms zelfs tot onder nul. Grotendeels omwille van ‘TINA’ (‘There Is No Alternative’). Er wordt geschat dat veertien biljoen dollar aan obligaties nu met een negatieve rente noteren.

Maar doordat de aandelenmarkten vorige maand de dieperik indoken, verkiezen beleggers cash en verkopen ze hun liquide beleggingen. De rente op obligaties herstelde zich redelijk snel, terwijl de koersen daalden. Voeg daaraan nog de enorme budgettaire steunmaatregelen toe om de groei te stimuleren, en het hoeft niet te verbazen dat de rente is gestegen, vooral op langlopende obligaties. De obligatiemarkten geloven duidelijk nog in de kracht van budgettaire stimuleringsmaatregelen.